Örkény István: De laatste kersenpit (Az utolsó meggymag Holland nyelven)

Már csak négyen voltak magyarok. (Márminthogy itthon, Magyarországon. Más népek közt, szerteszóródva, még jó néhány élő magyar akadt.) Egy meggyfa alatt tanyáztak. Jó fa volt, árnyat is, gyümölcsöt is adott. Persze, csak meggyszezonban.
A négyből is az egyik nagyothallott, kettő pedig rendőri felügyelet alatt állt. Hogy miért, azt már maguk se tudták. De azért néha még elmondogatták:
- Én rendőri felügyelet alatt állok.
Neve csak egyetlenegynek volt, jobban mondva, csak ő emlékezett a nevére. (Siposnak hívták.) A többiek, mint annyi mást, a nevüket is elfelejtették. Négy embernél nem olyan fontos, hogy mindegyiknek külön elnevezése legyen. Egyszer azt mondta Sipos:
- Kéne valami emléket hagynunk magunk után.
- Mi a csodának? - kérdezte az egyik, aki rendőri felügyelet alatt állt.
- Hogy arra az időre, amikor már nem leszünk, maradjon utánunk valami.
- Ki lesz akkor mireánk kíváncsi? - kérdezte a negyedik magyar, akit se Siposnak nem hívtak, se rendőri felügyelet alatt nem állt.
Sipos azonban ragaszkodott a tervéhez, mely a másik kettőnek is megtetszett. Csak ő, a negyedik hajtogatta a magáét, hogy ennél butább ötletet még nem termett a föld. Zokon is vették a többiek.
- Mi az? - szóltak rá. - Hogy beszélsz? Te talán nem is vagy igazi magyar.
- Miért? - kérdezte ő. - Olyan nagy mázli most magyarnak lenni?
Ebben volt valami. Abba is hagyták a torzsalkodást, és nagy fejtörésbe kezdtek, hogy miféle emléket hagyhatnának maguk után. Egy követ megfaragni, ahhoz véső kellett volna. Ha legalább egy gombostűje volna valakinek! Azzal - magyarázta Sipos - bele lehetne szurkálni a fa kérgébe valamilyen üzenetet. A fában az holtig megmarad, mint az emberi bőrön a tetoválás.
- Hát akkor dobjunk föl egy nagy követ - javasolta az egyik rendőri felügyeletes.
- Te buta. Hiszen az leesik.
Amaz nem vitatkozott. Szegény, tudta ő magáról, hogy némiképp rövid az esze.
- Hát mondjatok jobbat - szólalt meg később. - Mi van valami, ami megmarad?
Ezen sokáig eltanakodtak. Végül abban maradtak, hogy két kő közé (nehogy a földbe mossa az eső) elrejtenek egy meggymagot. Nem valami óriási emlékeztető, de jobb híján az is megteszi.
Az ám! De honnan vegyék? Hiszen ők, amíg a meggyszezon tartott, meggyen éltek, utána pedig összeszedték, apróra törték, és megették a magvakat. Most aztán nem találtak egy fia magot sem.
Ekkor azonban a negyedik magyarnak, akit se Siposnak nem hívtak, se rendőri felügyelet alatt nem állt, eszébe jutott egy meggy. (Most már ő sem ellenkezett, hanem szívvel-lélekkel velük tartott, és csak úgy buzgott a tettvágytól.) Az a bizonyos meggy olyan magasan termett a lombkorona legtetejében, hogy annak idején nem tudták leszedni. Így aztán ott maradt, és magvára aszott.
Kisütötték, hogy négyen, ha egymás vállára állnak, azt az egy szál meggyet mégiscsak le tudnák hozni. Jól átgondoltak mindent. Alsónak odaállt az a rendőri felügyeletes, akinek sok esze ugyan nem volt, de ereje annál több. Az ő vállára az mászott föl, akit se Siposnak nem hívtak, se rendőri felügyelet alatt nem állt. Őutána megint egy rendőri felügyeletes következett, utolsónak pedig a vékony hasú, vékonydongájú Sipos kezdett neki a mászásnak.
Nagy üggyel-bajjal föl is ért, ki is egyenesedett a három társából álló oszlopon. De mire fölért, elfelejtette, hogy miért mászott oda. Egyszerűen kiment a fejéből. A többiek kiabáltak ugyan, hogy hozza le azt az összeaszott meggyet, Siposnak azonban hiába kiabáltak. (Tudniillik, ő volt az, aki nagyothallott.) Most aztán se föl, se le, se té, se tova. Néha mind a négyen egyszerre kiabáltak, de így se tudták a helyzetet megoldani. És úgy maradtak, ahogy voltak, egyik magyar a másikon.

Er zijn alleen maar vier Hongaren overgebleven. (Ik bedoel in Hongarije. Onder andere volkeren, verspreid, waren nog enkele Hongaren wel te vinden.) Zij bivakkeerden onder een kersenboom. Het was een fatsoenlijke boom: hij gaf schaduw en vruchten ook. Natuurlijk alleen in kersenseizoen. Van de vier Hongaren was er een hardhorend en twee stonden onder politietoezicht. Waarom? Dat wisten zij ook niet. Wel hebben zij het vaak herhaald:
´Ik sta onder politietoezicht.´
Naam heeft alleen maar eentje gehad. Beter gezegd hij was de enige die zich aan zijn naam herinnerde. (Hij heette Sipos). De anderen hebben hun naam al vergeten net als veel andere dingen. Bij vier personen is het niet zo belangrijk dat men alle vier een eigen naam heeft. Een keer zei Sipos:
`Wij zouden wat sporen moeten achterlaten.`
`Waarom?´, vroeg de ene van de twee die onder politietoezicht stond.
´Zodat aan ons herinnerd wordt als wij er niet meer zijn.´
´Wie zal dan in ons geïnteresseerd zijn?´, vroeg de vierde Hongaar, die noch Sipos heette noch onder politietoezicht stond.
Sipos bleef echter bij zijn plan. Ook de andere twee begonnen het plan leuk te vinden. Allen hij, de vierde, was onverzettelijk. Hij was van mening dat dit plan het domste is wat men ooit heeft bedacht. De anderen namen dit een beetje kwalijk.
´Wat?´, snauwden de anderen hem toe. Hoe durf je zoiets te zeggen? Misschien ben je niet eens een echte Hongaar.´
´Waarom?´, vroeg hij. Is het tegenwoordig zo hip om Hongaar te zijn? ´
Daar had hij wel een punt in. Zij hielden meteen met het ruziemaken op, en begonnen plannen te smeden wat voor spoor zij zouden kunnen achterlaten. Om een steen te bewerken hebben zij een beitel nodig. ´Had ten minste iemand een speld! Daarmee zouden wij een bericht kunnen snijden in de boomschors. Dat zou tot de dood van de boom daar blijven net als tatoeages op de menselijke huid ´, legde Sipos uit.
´Zouden wij dan misschien een steen naar boven gooien?´, stelde de ene van de twee onder politietoezicht voor.
´Jij, gekkie. De steen zou weer beneden vallen.´
Hij die onder politietoezicht stond en het voorstel maakte, legde zich bij deze opmerking neer. Arme hij, hij was er ook bewust van dat bij hem een schroefje los zit.
´Zeg maar dan een beter idee´, heeft hij na een tijde toch toegevoegd. ´Wat is wat echt blijvend is?´
Zij discussieerden er lang over. Uiteindelijk kwamen zij erop uit dat zij een kersenpit gaan verstoppen tussen twee stenen zodat de regen de pit niet in de aarde kan spoelen. Het is niet een heel grandioze herinnering voor de toekomst maar beter dan niets. Maar waar zouden zij de pit vandaan halen? Zij hebben namelijk tijdens het kersenseizoen alleen kersen gegeten.
Daarna hebben zij de pitten verzameld, in kleine stukjes gehakt en opgegeten. Nu vonden zij geen enkele pit meer. Op dat moment schoot de vierde Hongaar die noch Sipos heette noch onder politietoezicht stond, binnen dat hij over een pit nog weet. (Nu struikelde hij niet meer tegen, hij was ook met hart en ziel voor dit plan en was vol met ondernemingslust.) Die ene bepaalde kers groeide echter op de hoogste tak van de boom. Toen konden zij het ook niet plukken. Daarom bleef het maar daar en droog helemaal uit totdat alleen de pit achterbleef. Zij broedden het uit dat met z´n vieren als zij op elkaars schouders zouden staan, die ene laatste kers toch kunnen afhalen. Zij hebben alles goed uitgestippeld. Als onderste stond de ene van de twee politiebewaakte personen die niet zo veel verstand had maar wel sterke armen. Op zijn schouders klom de persoon die noch Sipos heette noch onder politietoezicht stond. Hem volgde de andere persoon die onder politietoezicht stond. Als laatste begon de magere, miezerige Sipos met het klimmen. Met heel veel pijn en moeite bereikte hij de top en richtte zich op op de zuil, bestaande van zijn compagnons. Toen hij de top bereikte, heeft hij echter vergeten wat zijn bedoeling was. Het is hem helemaal ontschoten. De anderen schreeuwden echter toe dat hij de uitgedroogde kers naar beneden moet halen maar tevergeefs. (Hij was namelijk de hardhorende. ) Nu was er geen uitweg meer: noch naar boven noch naar beneden. Soms schreeuwden zij met z´n vieren tegelijkertijd maar zo konden zij de situatie ook niet oplossen. En zij bleven zo: de ene Hongaar op de andere.