Ez az oldal sütiket használ

A portál felületén sütiket (cookies) használ, vagyis a rendszer adatokat tárol az Ön böngészőjében. A sütik személyek azonosítására nem alkalmasak, szolgáltatásaink biztosításához szükségesek. Az oldal használatával Ön beleegyezik a sütik használatába.

Wicha,Marcin: Rzeczy, których nie wyrzuciłem

Wicha,Marcin portréja

Rzeczy, których nie wyrzuciłem (Lengyel)

Masa spadkowa

 

Nie mówiła o śmierci. Tylko raz. Nieokreślony ruch ręką, machnięcie w stronę półek:

–Co z tym wszystkim zrobisz?

„To wszystko” oznaczało jeden z tych systemów, które kupuje się w Ikei. Metalowe szyny, wsporniki, deski, papier, kurz, rysunki dzieci poprzyczepiane pineskami. A także pocztówki, pamiątki, pomarszczone ludziki z kasztanów, zeszłoroczne bukiety z liści. Musiałem jakoś zareagować.

–Pamiętasz Mariuszka z naszej szkoły?

–Bardzo miły – odparła, ponieważ pamiętała, że go nie lubiłem.

–Parę lat temu byliśmy z Martą u jego teściowej, mieliśmy coś zawieźć albo przywieźć, coś dziecinnego, kojec czy coś.

–Ile ma dzieci?

–Nie wiem, ale teściowa nie mogła się go nachwalić. Mówiła, że kiedy zaczął jej przeciekać dach, to Mariuszek sfinansował nowy z dachówki bitumicz-

nej, bardzo drogi, i powiedział: „O pieniądze niech się mamusia nie martwi, wszystko zostaje w masie spadkowej”.

  • I co u niego słychać?

  • Nie wiem, pracuje w kancelarii. Nie martw się o masę spadkową. Jeszcze jest czas.

Ale czasu nie było.

Moja matka uwielbiała zakupy. W najszczęśliwszych latach swego życia codziennie po południu wyruszała do sklepów. „Chodźmy na miasto” – rzucała.

Kupowali z ojcem niepotrzebne drobne przedmioty. Imbryczki. Scyzoryki. Lampy. Automatyczne ołówki. Latarki. Nadmuchiwane podgłówki, pojemne kosmetyczki i różne pomysłowe gadżety, które mogą się przydać w podróży. Było to dziwne, ponieważ nigdzie się nie wybierali.

Potrafili wędrować przez pół miasta w poszukiwaniu ulubionego gatunku herbaty lub nowej powieści Martina Amisa.

Mieli ulubione księgarnie. Ulubione sklepy z zabawkami. Ulubione punkty napraw. Zawierali przyjaźnie z różnymi – zawsze bardzo, bardzo miłymi – ludźmi. Panią z antykwariatu. Panem od scyzoryków. Panem od jesiotra. Małżeństwem od lapsang souchong.

Każdemu nabytkowi towarzyszył rytuał. Zauważali jakiś nadzwyczajny egzemplarz – w sklepie z używanymi lampami, gdzie urzędował Pan od lamp, bardzo sympatyczny obywatel – żeby użyć dziarskiego określenia mojego ojca.

Oglądali. Pytali o cenę. Dochodzili do wniosku, że ich nie stać. Wracali do domu. Cierpieli. Wzdychali. Kręcili głowami. Obiecywali sobie, że kiedy będą przy pieniądzach, co powinno nastąpić już wkrótce, to wtedy muszą koniecznie…

Przez kolejne dni rozmawiali o tej niedostępnej lampie. Zastanawiali się, gdzie ją ustawić. Upominali się wzajemnie, że jest zbyt droga. Lampa żyła z nimi. Stawała się częścią gospodarstwa.

Ojciec opowiadał o jej nadzwyczajnych cechach. Szkicował na serwetce, jak wyglądała (miał świetną pamięć wzrokową), wskazując na oryginalność pewnych rozwiązań. Podkreślał, że kabel ma tekstylną izolację, prawie nie przetartą. Zachwalał bakelitowy włącznik (już widziałem, jak będzie go rozkręcał jednym ze swoich śrubokrętów).

Czasami jeździli ją odwiedzić. Popatrzeć. Podejrzewam, że nigdy nie wpadli na to, żeby przy okazji negocjować cenę. W końcu kupowali.

Byli idealnymi klientami. Dobroduszni. Uprzejmie zainteresowani nowym asortymentem. Potem ojciec dostał zawału w jakimś centrum handlowym po wypróbowaniu zielonego frugo. Zdążyliśmy jeszcze pożartować na ten temat. Nawet lekarz z pogotowia uznał, że to zabawne.

Został cienki strumyk. Pilot od telewizora. Pudełko   z lekami. Miska do wymiotowania.

Rzeczy, których nikt nie dotyka, stają się matowe.

Blakną. Meandry rzeki, trzęsawiska, muł.

Szuflady wypełnione ładowarkami od starych telefonów, zepsutymi piórami, wizytówkami sklepów. Stare gazety. Zepsuty termometr. Wyciskacz do czosnku, tarka i to, jak to się nazywa, śmialiśmy się z tego słowa, tyle razy się powtarzało w przepisach, mątewka. Mątewka.

I przedmioty już wiedziały. Czuły, że wkrótce będą przesuwane. Przekładane w niewłaściwe miejsca. Dotykane cudzymi rękami. Będą się kurzyć. Będą się rozbijać. Pękać. Łamać pod obcym dotykiem.

Wkrótce nikt już nie będzie pamiętał, co zostało kupione w ośrodku węgierskim. Co w desie. Co w cepelii. Co w antykwariacie, w czasach prosperity. Potem przez kilka lat przychodziły życzenia firmowe w trzech językach, zawsze ze zdjęciem jakiegoś platerowanego drobiazgu. Potem przestały. Może właściciel stracił nadzieję na dalsze zakupy. Może zamknął interes. Nikt już nie będzie pamiętał. Nikt nie powie, że trzeba skleić tę filiżankę. Wymienić kabel (gdzie taki znaleźć?). Tarki, miksery i sitka zamienią się w śmieci. Zostaną w masie spadkowej.

Ale przedmioty szykowały się do walki. Zamierzały stawić opór. Moja matka szykowała się do walki.

  • Co z tym wszystkim zrobisz?

Wiele osób stawia to pytanie. Nie znikniemy bez śladu. A nawet jak znikniemy, to zostaną nasze rzeczy, zakurzone barykady.

 



FeltöltőJakus Laura 1.
KiadóKarakter
Az idézet forrásaKarakter

Amit nem dobtam ki (Magyar)

A hagyaték

 

Anyám nem beszélt a halálról. Csak egyszer. Határozatlan kézmozdulattal intett a polcok felé:

  • Mit csinálsz majd ezzel itt mind?

Az „itt mind” egy olyan bútor-összeállítást jelentett, amilyet az IKEA-ban vesz az ember. Fémsínek, konzolok, munkalapok, papír, por, rajzszöggel kitűzött gyerekrajzok. Vannak még levelezőlapok, emléktárgyak, összeaszott vadgesztenye-emberkék, tavalyi falevélcsokrok. Mondanom kellett valamit.

  • Emlékszel Mariuszekre az iskolánkból?

  • Nagyon helyes gyerek volt – felelte anyám, mert emlékezett arra, hogy nem szerettem.

  • Pár éve elmentünk Martával az anyósához, elhoztunk tőlük vagy odavittünk nekik valami gyerekholmit, talán járókát.

  • Hány gyereke van?

  • Nem tudom, de az anyósa egekig magasztalta. Elmesélte, hogy amikor beázott nála a tető, Mariuszek kifizette az új, méregdrága, bitumenes zsindelyeket, és azt mondta: „Anyuka csak ne aggódjon a pénz miatt, minden benne lesz a hagyatékban.”

  • És mi újság nála?

  • Nem tudom, ügyvédi irodában dolgozik. Ne aggódj a hagyaték miatt. Van még idő.

De nem volt idő.

Anyám imádott vásárolgatni. Élete legboldogabb éveiben minden délután a boltokat járta. „Bemegyünk a városba” – mondta.

Haszontalan apróságokat vettek apámmal. Kannácskákat. Kisollókat. Lámpákat. Töltőceruzákat. Zseblámpákat. Tömött kispárnát, piperetáskát, mindenféle kacatot, ötletszerűen, aminek hasznát vehetik utazás közben. Ez azért fura, mert nem utaztak sehova.

Képesek voltak bejárni a fél várost, hogy megtalálják a kedvenc teájukat vagy Martin Amis új regényét.

Voltak kedvenc könyvesboltjaik. Kedvenc játékboltjaik. Kedvenc javítóműhelyeik. Összebarátkoztak különféle – mindig nagyon-nagyon kedves – emberekkel. Az antikvárius hölggyel. Az ollós úrral. A tokhalas úrral. A lapszang szucsongos házaspárral.

Minden szerzeményhez szertartás társult. Megpillantottak egy rendkívüli példányt a használt lámpák boltjában, ahol a lámpás úr fogadta az ügyfeleket, egy nagyon rokonszenves polgár – hogy apám szemléletes kifejezésével éljek.

Nézegették. Megkérdezték, mennyibe kerül. Arra jutottak, hogy nem engedhetik meg maguknak. Hazajöttek. Szenvedtek. Sóhajtoztak. A fejüket csóválták. Megfogadták, hogy ha lesz pénzük, ami rövidesen várható, akkor feltétlenül…

Napokig beszélgettek még arról az elérhetetlen lámpáról. Tanakodtak, hova állítsák. Emlékeztették egymást, hogy túlságosan drága. Velük élt a lámpa. A háztartás része lett.

Apám a lámpa rendkívüli tulajdonságait ecsetelte. Lerajzolta egy szalvétára, hogy nézett ki (kiváló vizuális memóriája volt), rámutatott, milyen eredeti rajta némelyik megoldás. Kiemelte, hogy a kábel textilszigetelésű, alig rongyos. Dicsérte a bakelitkapcsolót (már láttam magam előtt, hogyan fogja szétszerelni valamelyik csavarhúzójával).

Néha elmentek meglátogatni. Szemügyre venni. Aligha vetemedtek bármikor is arra, hogy az alkalmat megragadva alkudjanak az árból. Végül megvették.

Eszményi vásárlók voltak. Jólelkűek. Udvariasan érdeklődtek az új árukészlet felől. Később apám egy bevásárlóközpontban kapott infarktust, miután megkóstolt egy zöld Frugo gyümölcsitalt. Még tréfálkoztunk is rajta. Sőt, a mentőorvos is elismerte, hogy ez vicces.

 

Egy vékony patakocska maradt. A tévé távirányítója. Orvosságos-dobozka. Hányóslavór.

Kopottá válnak azok a tárgyak, amelyekhez nem nyúl hozzá senki. Kifakulnak. Folyókanyarulatok, ingoványok, iszap.

Zsúfolt fiókok, bennük régi telefonok töltői, elromlott töltőtollak, üzletek névjegyei. Régi újságok. Tönkrement lázmérő. Fokhagymanyomó, reszelő meg az a hogyishívják, nevettünk ezen a szón, annyiszor találkoztunk vele a receptekben, habarókanál. Habaró.

És a tárgyak már tudták. Érezték, hogy nemsokára áthelyezik őket. Nem a saját helyükön lesznek. Idegen kezekbe kerülnek. Belepi őket a por. Elkallódnak. Megrepednek. Összetörnek az idegen érintéstől.

Kis idő múlva már senki sem emlékszik arra, mit vásároltak a szüleim a magyar centrumban. Mit vettek a régiségkereskedésben, a prosperitás éveiben. Mit a művészeti galériában. Mit a népművészeti boltban. Aztán még évekig érkeztek céges jókívánságok három nyelven, mindig valamilyen fémbevonatú csecsebecse fotójának társaságában. Aztán abbamaradtak. Talán már nem remélt újabb vásárlásokat a tulajdonos. Vagy bezárta a boltot.

Nem fog már emlékezni senki. Nem mondja senki, hogy meg kell ragasztani azt a csészét. Kicserélni a kábelt (hol találni ilyet?). Hulladékká minősülnek át a reszelők, mixerek, szűrők. A hagyatékhoz tartoznak.

Csakhogy a tárgyak harcba szálltak. Elhatározták, hogy ellenállnak. Anyám szállt harcba.

  • Mihez kezdesz ezzel itt mind?

Sokan felteszik ezt a kérdést. Nem tűnünk el nyomtalanul. Vagy ha mi el is tűnünk, itt maradnak a tárgyaink, a porlepte barikádok.

 



FeltöltőJakus Laura 1.
KiadóTypotex Kiadó
Az idézet forrásasaját mű

minimap