Ez az oldal sütiket használ

A portál felületén sütiket (cookies) használ, vagyis a rendszer adatokat tárol az Ön böngészőjében. A sütik személyek azonosítására nem alkalmasak, szolgáltatásaink biztosításához szükségesek. Az oldal használatával Ön beleegyezik a sütik használatába.

Ritszosz, Jannisz: Tizennyolc dal a szomorú hazáról (Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας Magyar nyelven)

Ritszosz, Jannisz portréja
Szabó Kálmán portréja

Vissza a fordító lapjára

Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (Görög)

1. Αναβάφτιση    

Λόγια φτωχά βαφτίζονται στην πίκρα και στο κλάημα
βγάζουν φτερά και πέτονται πουλιά και κελαηδάνε

Και κειος ο λόγος ο κρυφός τής λευτεριάς ο λόγος
αντίς φτερά βγάζει σπαθιά και σκίζει τους αγέρες

 
2. Κουβέντα με ένα λουλούδι  

Κυκλάμινο-κυκλάμινο στου βράχου τη σχισμάδα
πού βρήκες χρώματα κι ανθείς πού μίσχο και σαλεύεις

Μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα-στάλα
μαντήλι ρόδινο έπλεξα κι ήλιο μαζεύω τώρα

 
3. Καρτέρεμα  

Έτσι με το καρτέρεμα μεγάλωσαν οι νύχτες
που το τραγούδι ρίζωσε και ψήλωσε σαν δέντρο

Κι αυτοί μες απ' τα σίδερα κι αυτοί μακριά στα ξένα
κάνουν πικρό να βγάλουν το "αχ" και βγαίνει φύλλο λεύκας

 
4. Λαός  

Μικρός λαός και πολεμά δίχως σπαθιά και βόλια
για όλου του κόσμου το ψωμί το φως και το τραγούδι

Κάτω απ' τη γλώσσα του κρατεί τους βόγγους και τα ζήτω
κι αν κάνει πως τα τραγουδεί ραγίζουν τα λιθάρια

 
5. Μνημόσυνο  

Στη μια γωνιά στέκει ο παππούς στην άλλη δέκα εγγόνια
και στο τραπέζι εννιά κεριά μπηγμένα στο καρβέλι

Μάνες τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά σωπαίνουν
κι απ' το φεγγίτη η Λευτεριά τηρά κι αναστενάζει

 
6. Αυγή  

Λιόχαρη Μεγαλόχαρη της άνοιξης αυγούλα
και που 'χει μάτια να σε ιδεί να σε καλωσορίσει

Δυο κάρβουνα στο θυμιατό και δυο κουκιά λιβάνι
κι ένας σταυρός από καπνιά στ' ανώφλι της πατρίδας

 
7. Δε φτάνει  

Σεμνός και λιγομίλητος εθαύμαζε την πλάση
κι η σπάθα τον κεραύνωσε κι ως λιόντας εβρυχήθη

Τώρα δε φτάνει του η φωνή δε φτάνει του η κατάρα
για να λαλήσει το σωστό του πρέπει καριοφίλι

 
8. Πράσινη μέρα    

Πράσινη μέρα λιόβολη καλή πλαγιά σπαρμένη
κουδούνια και βελάσματα μυρτιές και παπαρούνες

Η κόρη πλέκει τα προικιά κι ο νιος πλέκει καλάθια
και τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοσκάνε τ' άσπρο αλάτι

 
9.Συλλείτουργο    

Κάτω απ' τις λεύκες συντροφιά πουλιά και καπετάνιοι
συλλείτουργο αρχινήσανε με τον καινούργιο Μάη

Τα φύλλα φέγγουνε κεριά στ' αλώνι της πατρίδας
κι ένας αϊτός από ψηλά διαβάζει το Βαγγέλιο

 
10. Το νερό    

Του βράχου λιγοστό νερό απ' τη σιωπή αγιασμένο
απ' το καρτέρι του πουλιού τη σκιά της πικροδάφνης

Κρυφά το πίνει η κλεφτουριά και το λαιμό σηκώνει
σαν το σπουργίτι και βλογά τη φτωχομάνα Ελλάδα

 
11. Το κυκλάμινο    

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμένο με κλωστίτσα
με τα σγουρά φτεράκια του στον ήλιο πεταρίζει

Κι αν το τηράξεις μια φορά θα σου χαμογελάσει
κι αν το τηράξεις δυο και τρεις θ' αρχίσεις το τραγούδι

 
12. Λιγνά κορίτσια    

Λιγνά κορίτσια στο γιαλό μαζεύουνε τ' αλάτι
σκυφτά πολύ, πικρά πολύ - το πέλαο δεν το βλέπουν

Κ' ένα πανί, λευκό πανί, τους γνέφει στο γαλάζιο
κι απ' το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίζει απ' τον καημό του

 
13. Τ' άσπρο ξωκλήσι  

Τ' άσπρο ξωκλήσι στην πλαγιά κατάγναντα στον ήλιο
πυροβολεί με το μικρό στενό παράθυρό του

Και την καμπάνα του αψηλά στον πλάτανο δεμένη
την εκουρντίζει ολονυχτίς για του Αη Λαού τη σκόλη

 
14. Επιτύμβιο  

Το παλικάρι που 'πεσε με ορθή την κεφαλή του
δεν το σκεπάζει η γης ογρή σκουλήκι δεν τ' αγγίζει

Φτερό στη ράχη του ο σταυρός κι όλο χυμάει τ' αψήλου
και σμίγει τους τρανούς αϊτούς και τους χρυσούς αγγέλους

 
15. Εδώ το φως    

Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει
μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στου αγεριού το πόδι

Εδώ το φως εδώ ο γιαλός χρυσές γαλάζιες γλώσσες
στα βράχια ελάφια πελεκάν τα σίδερα μασάνε

 
16. Το χτίσιμο    

Το σπίτι αυτό πώς θα χτιστεί τις πόρτες ποιος θα βάλει
που 'ναι τα χέρια λιγοστά κι ασήκωτες οι πέτρες

Σώπα τα χέρια στη δουλειά τρανεύουν κι αυγαταίνουν
και μην ξεχνάς ολονυχτίς βοηθάν κι οι αποθαμένοι

 
17. Ο ταμένος  

Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά σωπαίνουν κι οι καμπάνες
σωπαίνει κι ο πικρός Ρωμιός μαζί με τους νεκρούς του

Και άπα στην πέτρα τής σιωπής τα νύχια του ακονίζει
μονάχος κι αβοήθητος της λευτεριάς ταμένος

 
18. Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις    

Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις εκεί που πάει να σκύψει
με το σουγιά στο κόκκαλο με το λουρί στο σβέρκο

Να τη πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει
και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου.

 

Τα 16 απ' τα "Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας" γράφτηκαν μέσα σε μια μέρα -στις 16 του Σεπτέμβρη του 1968- στο Παρθένι της Λέρου, ύστερα από κρυφό μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη με την παράκληση να μελοποιήσει κάτι δικό μου ανέκδοτο. Τα λιανοτράγουδα αυτά τα ξαναδούλεψα στο Καρλόβασι της Σάμου τον Νοέμβρη του 1969. Το 16 [Το Χτίσιμο] και το 17 [Ο Ταμένος] γράφτηκαν την Πρωτομαγιά του 1970. Το 7 [Δεν φτάνει] αλλάχτηκε ριζικά τον Γενάρη του 1973 στην Αθήνα. Δε σκόπευα να εκδώσω τα "Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα" κι είχα ζητήσει να μη δημοσιευτούν και να μη μεταφραστούν, παρά μόνο να τραγουδηθούν. Αλλά, να που τα περισσότερα δημοσιεύτηκαν κιόλας σε πολλά ντόπια και ξένα περιοδικά και μεταφράστηκαν σε αρκετές ξένες γλώσσες. Έτσι, δεν υπάρχει πια λόγος να επιμείνω στην αρχική μου απόφαση. Τα "Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας" είναι αφιερωμένα στον Μίκη Θεοδωράκη.



FeltöltőP. T.
Az idézet forrásahttp://stithaghi.blogspot.hu

Tizennyolc dal a szomorú hazáról (Magyar)

1. Újrakeresztelés

Koldus szavak könnyben, kínban újrakeresztelődnek,
szárnyra kelnek, felrepülnek - madárként énekelnek,

És az a szó, a titkos szó - az a szó, hogy szabadság,
nem szárnyat bont, de kardot ránt, s a szeleket hasítja.

 
2. Beszélgetés egy virágszállal

- Ciklámen, ciklámenvirág, szikla hasadékában,
honnan színpompád, hogy virulj, ágad, hogy hajladozzál?

- A szikláról lecsorduló vért szíttam én magamba,
piros kendővé formáztam, s most napfényt gyűjtök benne.

 
3. Várakozás

Így teltek, várakozásban nyúltak meg éjszakáink,
közben gyökeret vert a dal, kihajtott, égre serkent.

S ők, akiket vasra vertek, s ők, messze idegenben,
jajdulnának, s fájdalmukból nyírfalevél zöldül ki.

 
4. Nép

Kicsiny nép, és golyó nélkül, kard nélkül is csatázik,
hogy egész világ jóllakjon, világoljon, daloljon.

Nyelve alatt elfojtva még az ujjongás, a sóhaj,
és ha egyszer majd dalba fog, a kövek meghasadnak.

 
5. Évforduló

Egyik sarokban nagyapó, másikban tíz kisgyermek,
az asztalon a friss kenyér, rajta kilenc szál gyertya.

Hajukat tépik az anyák, a gyermekek nem szólnak.
A padlásablaknál megáll, s felsóhajt a Szabadság.

 
6. Hajnal

Tavaszi hajnal, sugaras, örömök pirkadatja,
van-e szeme, hogy meglásson, és szája, hogy köszöntsön?

Tömjéntartó mélyén két szem tömjén két széndarabbal,
s egy korommal mázolt kereszt hazánk szemöldökfáján.

 
7. Nem elég

Szerényen, csöndesen mered maga elé a földre,
árnyékából számítgatja kóbor madárka röptét.

Erről szóljon? Mit ér vele? Itt nem elég az átok.
Jaj, sutba dobott fegyverünk, rég rozsdásodó puskánk!

 
8. Zöld nap

Zöld nap, pajkos napsugarak, szépen szántott domboldal,
kolompszó, báránybégetés, pipacsok, mirtuszágak.

A lány fonja hozományát, a fiú kosarat fon,
a kecskenyáj lomhán legel és sószemcséket nyaldos.

 
9. Istentisztelet

Nyárfák alatt kapitányok s madarak összegyűltek
együtt új május ünnepén új istentiszteletre.

Gyertyáik a falevelek a haza szérűjében,
s a magasban egy sas hirdet igét a harcosoknak.

 
10. Víz

Csönd-fölavatta forrásvíz, sziklák között kanyargó,
madár-türelem-áldotta, babérfa-árny-szentelte:

titkon issza szegénylegény, s nyakát az égre nyújtja
- szürke veréb -, és téged áld, Hellász, szegény anyácskánk.

 
11. Ciklámen

Rózsaszínű kicsiny madár, vékony fonál a lábán,
de göndör szárnyacskájával mindig a nap felé húz:

ha ránézel, csak egyszer is, kedvesen mosolyog rád,
de ha kétszer, háromszor is, dalolnod kell, dalolnod.

 
12. Karcsú lányok

Karcsú lányok kis csapata sót gyűjt a tengervízből,
hajladoznak, szomorúan, nem is látják a tengert.

Fehér vitorla integet kék vizekről feléjük,
nem kap választ, s a bánattól megfeketül a vászon.

 
13. Fehér kápolna

Dombtetőn fehér kápolna, szemtől szembe a nappal,
minden rozzant szűk ablaka egy-egy parányi lőrés,

harangja ott fenn néma még, platánfához kikötve,
de éjjel új hangot tanul a Szent Nép ünnepére.

 
14. Sírfelirat

Azt a legényt, aki emelt fővel ment a halálba,
nedves föld be nem takarja, féreg meg nem emészti. -

Keresztje szárnnyá változik, és egyre fölfelé tör,
sasok között ékeskedik aranyló angyalokkal.

 
15. Ez a fény

Ezek a márványszobrok itt rozsdától mit se félnek,
szelek szárnyán, görög lábán béklyónak nincs hatalma.

Ez a tenger, és ez a fény - aranyló, kéklő lángnyelv -
szarvast karcol a sziklába, s a vasat széthasítja.

 
16. Házépítés

Hogyan épül fel ez a ház? Ki rakja fel az ajtót?
Kevés a kéz, súlyos a kő, nincs, aki felemelje.

Hallgass: a kéz a munkában edződik, ott gyarapszik,
s ne feledd: éjjel beállnak a holtak is a sorba.

 
17. A szabadságnak szentelt

Itt a madár is elhallgat, elhallgat a harangszó,
s a görög is, haragjában, halottaival együtt,

a hallgatás kövéhez lép, hogy körmét élesítse,
a magányos, támasztalan, a szabadságnak szentelt.

 
18. A görögséget ne sirasd

A görögséget ne sirasd, - ha földre is tiporták,
és csontjáig hatolt a kés, s szíjat fűztek nyakára -,

mert íme, újra talpra áll, erőre kap, merész lesz,
s lándzsájával, a napfénnyel leteríti a sárkányt.

 

A tizennyolc dal a szomorú hazáról 16 darabja egyetlen napon, 1968 szeptember 16-án, Lérosz szigetén, Parthéniben született, miután Míkisz Theodorákisztól titokban üzenetet kaptam, amelyben megkért, adjak neki kiadatlan verset megzenésítésre. Ezeket a dalokat 1969 novemberében Számoszon, Karlovásziban átdolgoztam. A 16. és 17. dal 1970 május 1.-én született. A 7. dalt teljesen átírtam 1973 januárjában Athénban. Nem volt célom kiadni a Tizennyolc dalt, kértem is, hogy ne adják ki, és ne fordítsák idegen nyelvre őket, csak énekeljék. De hát a legtöbb mégiscsak megjelent hazai és külföldi folyóiratokban, és elég sok idegen nyelvre lefordították őket. Így nincs okom már ragaszkodni eredeti szándékomhoz. A Tizennyolc dalt a szomorú hazáról Míkisz Theodorákisznak ajánlom.



FeltöltőP. T.
Az idézet forrásaSz. K.

Kapcsolódó videók


minimap